Eskiden manik depresyon olarak adlandırılan bipolar bozukluk, duygusal yükselmeler (mani veya hipomani) ve düşükler (depresyon) içeren aşırı ruh hali değişimlerine neden olan bir ruhsal sağlık durumudur.
Depresyona girdiğinizde, kendinizi üzgün veya umutsuz hissedebilir ve çoğu aktiviteye olan ilginizi veya zevkinizi kaybedebilirsiniz. Ruh haliniz mani veya hipomaniye geçtiğinde (maniden daha hafiftir), öforik, enerji dolu veya alışılmadık derecede sinirli hissedebilirsiniz. Bu ruh hali değişimleri uykuyu, enerjiyi, aktiviteyi, yargıyı, davranışı ve net düşünme yeteneğini etkileyebilir.
Ruh hali değişimleri nadiren veya yılda birkaç kez meydana gelebilir. Çoğu insan, epizodlar arasında bazı duygusal semptomlar yaşarken, bazıları hiç yaşamayabilir.
Bipolar bozukluk ömür boyu süren bir durum olmasına rağmen, bir tedavi planı izleyerek ruh hali değişimlerinizi ve diğer semptomlarınızı yönetebilirsiniz. Çoğu durumda, bipolar bozukluk ilaçlar ve psikoterapi ile tedavi edilir.
Bipolar ve ilgili bozuklukların birkaç türü vardır. Mani veya hipomani ve depresyon içerebilirler. Semptomlar, ruh hali ve davranışta öngörülemeyen değişikliklere neden olabilir ve bu da yaşamda önemli sıkıntı ve zorluklara neden olabilir.
Bipolar II bozukluk, bipolar I bozukluğun daha hafif bir formu değil, ayrı bir tanıdır. Bipolar I bozukluğunun manik dönemleri şiddetli ve tehlikeli olabilirken, bipolar II bozukluğu olan kişiler daha uzun süre depresyonda kalabilir ve bu da önemli düzeyde bozulmaya neden olabilir.
Bipolar bozukluk her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen, tipik olarak genç yaşlarda veya 20’li yaşların başında teşhis edilir. Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve belirtiler zamanla değişebilir.
Mani ve hipomani iki farklı epizod türüdür, ancak aynı semptomlara sahiptirler. Mani, hipomaniden daha şiddetlidir ve işte, okulda ve sosyal aktivitelerde daha belirgin sorunlara ve ayrıca ilişki güçlüklerine neden olur. Mani ayrıca gerçeklikten kopmayı (psikoz) tetikleyebilir ve hastaneye yatmayı gerektirebilir.
Hem manik hem de hipomanik dönem aşağıdaki semptomlardan üç veya daha fazlasını içerir:
Majör depresif dönem, iş, okul, sosyal aktiviteler veya ilişkiler gibi günlük aktivitelerde gözle görülür zorluklara neden olacak kadar şiddetli semptomları içerir. Majör depresif dönem, aşağıdaki belirtilerden beş veya daha fazlasını içerir:
Bipolar I ve bipolar II bozukluklarının belirti ve semptomları, endişeli sıkıntı, melankoli, psikoz veya diğerleri gibi diğer özellikleri içerebilir. Semptomların zamanlaması, karışık veya hızlı döngü gibi tanı kriterlerini içerebilir. Ayrıca hamilelik sırasında veya mevsimlere göre değişebilen bipolar semptomlar olabilir.
Bipolar bozukluğun belirtilerini çocuklarda ve gençlerde tanımlamak zor olabilir. Bunların normal iniş çıkışlar mı, stres veya travmanın sonuçları mı, yoksa bipolar bozukluk dışında bir ruh sağlığı sorununun belirtileri mi olduğunu söylemek genellikle zordur.
Çocuklar ve gençler belirgin majör depresif veya manik veya hipomanik dönemlere sahip olabilir, ancak bipolar bozukluğu olan yetişkinlerden farklı bir pattern olabilir. Ruh halleri ataklar sırasında hızla değişebilir. Bazı çocukların epizodları arasında duygudurum belirtileri olmayabilir.
Çocuklarda ve gençlerde bipolar bozukluğun en belirgin belirtileri, normal ruh hali değişimlerinden farklı olan şiddetli ruh hali değişimlerini içerebilir.
Aşırı ruh hallerine rağmen, bipolar bozukluğu olan kişiler genellikle duygusal dengesizliklerinin kendi hayatlarını ve sevdiklerinin hayatlarını ne kadar bozduğunun farkına varmazlar ve ihtiyaç duydukları tedaviyi almazlar.
Bipolar bozukluğu olan bazı insanlar gibiyseniz, öfori ve daha üretken olma döngüleri hoşunuza gidebilir. Fakat, bu coşkuu her zaman depresif, yıpratıcı ve belki de finansal, yasal veya ilişki sorunları içinde bırakabilecek duygusal bir çöküş izler.
Herhangi bir depresyon veya mani semptomunuz varsa, doktorunuza veya ruh sağlığı uzmanınıza görünün. Bipolar bozukluk kendi kendine iyileşmez. Bipolar bozukluk konusunda tecrübeli bir psikiyatristten tedavi almak, belirtilerinizi kontrol altına almanıza yardımcı olabilir.
Bipolar bozukluğu olan kişilerde intihar düşünceleri ve davranışları yaygındır. Kendinize zarar vermeyi düşünüyorsanız, hemen bir acil servise gidin.
İntihar tehlikesi olan veya intihar girişiminde bulunan bir yakınınız varsa, o kişinin yanlız kalmadığından emin olun. Hemen 112’yi arayın. Eğer güvenli bir şekilde yapabileceğinizi düşünüyorsanız, hastayı en yakın hastanenin acil servisine götürün.
Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak aşağıdakiler gibi birkaç faktör söz konusu olabilir:
Bipolar bozukluk gelişme riskini artırabilecek veya ilk epizod için tetikleyici faktörler şunlardır:
Tedavi edilmediği takdirde bipolar bozukluk, hayatınızın her alanını etkileyen ciddi sorunlara neden olabilir, örneğin:
Bipolar bozukluğunuz varsa, beraberinde tedavi edilmesi gereken başka bir sağlık durumunuz da olabilir. Bazı koşullar bipolar bozukluk semptomlarını kötüleştirebilir veya tedaviyi daha az başarılı hale getirebilir. Buna örnekler aşağıdadır:
Bipolar bozukluğu önlemenin kesin bir yolu yoktur. Bununla birlikte, en erken psikolojik/psikiyatrik hastalık belirtisinde tedavi görmek, bipolar bozukluğun veya diğer ruh sağlığı koşullarının kötüleşmesini önleyebilir.
Bipolar bozukluk teşhisi konulduysa, bazı stratejiler küçük semptomların mani veya depresyon atakları haline gelmesini önlemeye yardımcı olabilir: